Truyền thông đưa tin dù các sự kiện tranh luận phó tổng thống thường ít tác động đến kết quả bầu cử, lần đối đầu giữa ông Vance và ông Walz dự kiến thu hút đông đảo chú ý, khi đây có thể là buổi tranh luận cuối cùng giữa đại diện hai đảng Dân chủ và Cộng hòa, khi ứng viên tổng thống - Phó tổng thống Kamala Harris và cựu Tổng thống Donald Trump - đến nay vẫn chưa thống nhất lịch tranh luận, trong khi còn hơn một tháng nữa sẽ đến ngày bầu cử.
Thượng nghị sĩ Ohio JD Vance (trái) và Thống đốc Minnesota Tim Walz trong buổi tranh luận ngày 1.10 (giờ Mỹ)
ẢNH: REUTERS
Mở đầu với tình hình Trung Đông
Buổi tranh luận phó tổng thống diễn ra vài giờ sau khi Iran phóng hơn 200 tên lửa vào Israel, đưa Trung Đông trở thành đề tài nóng được chú ý hàng đầu, khi các cuộc tranh luận giữa các ứng viên thông thường bắt đầu với các vấn đề đối nội.
Ông Tim Walz bắt đầu với việc nói rằng “hãy nhớ thời điểm mọi chuyện bắt đầu”, đề cập vụ tấn công của Hamas vào Israel ngày 7.10.2023. Ông cho biết khả năng tự vệ của Israel là "hoàn toàn cơ bản".
The New York Times cho hay phần trả lời của ông Walz có phần ngập ngừng và ông có lúc nhầm lẫn Iran và Israel, khi nhắc đến “Israel và các lực lượng ủy nhiệm”. Ông sau đó chuyển sang công kích ông Trump.
Khi tới lượt ông Vance, ứng viên đảng Cộng hòa bắt đầu trả lời câu hỏi bằng việc giới thiệu ngắn về tiểu sử bản thân. Ông sau đó nhấn mạnh Israel phải làm những gì cần thiết để giữ cho đất nước họ an toàn.
“Nhiều người Mỹ lo lắng về sự hỗn loạn trên thế giới và cảm giác rằng giấc mơ Mỹ là không thể đạt được”, ông Vance nói, sau đó ca ngợi ông Donald Trump “luôn khiến thế giới an toàn hơn”.
Biến đổi khí hậu
Tình hình bão Helene và biến đổi khí hậu là chủ đề tiếp theo được nhắc đến. Ông Vance được hỏi chính quyền Trump sẽ có trách nhiệm gì để cố gắng giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu, và trả lời rằng ứng viên đảng Cộng hòa ủng hộ không khí sạch, nước sạch, nêu thêm ông Trump muốn môi trường "trong lành và an toàn hơn".
Ông Walz tiếp tục công kích cựu Tổng thống Trump, đề cập ông Trump trước đây nói rằng biến đổi khí hậu là "trò lừa". Thống đốc Minnesota ca ngợi chính quyền Biden-Harris đã có những khoản đầu tư lớn ứng phó biến đổi khí hậu.
"Những người nông dân ở bang Minnesota của tôi biết rằng biến đổi khí hậu là có thật sau khi chứng kiến hạn hán và lũ lụt liên tiếp", ông Walz nói.
Vấn đề nhập cư
Thượng nghị sĩ Vance nhấn mạnh về lập trường đề xuất trục xuất hàng loạt người nhập cư, đổ lỗi cho bà Harris về "cuộc khủng hoảng nhập cư lịch sử". Ông nói rằng lập trường "mở cửa biên giới" của bà Harris đã khiến hàng loạt trẻ em bị chia cắt, cáo buộc phó tổng thống đương nhiệm đã tạo điều kiện cho các băng đảng ma túy Mexico hoạt động tự do và sử dụng trẻ em làm người vận chuyển ma túy.
Thống đốc Walz ca ngợi bà Harris là người duy nhất trong cuộc tranh cử đã truy tố băng nhóm xuyên quốc gia về tội buôn người và tội phạm ma túy, nhắc đến việc bà Harris từng là tổng chưởng lý bang California.
Mỗi ứng viên đều cố nói thêm về vấn đề nhập cư dù đã hết thời gian, khiến người điều phối phải tạm tắt micro.
Mối quan tâm hàng đầu của cử tri
Khi được hỏi về kế hoạch kinh tế của chính quyền Harris-Walz nếu đắc cử, Ông Tim Walz cho biết những người giàu nhất sẽ phải trả khoản thuế công bằng. "Khi bạn làm như vậy, hệ thống của chúng ta hoạt động tốt nhất", ông nói, công kích ông Donald Trump đã giàu lên nhờ hưởng lợi từ chính sách thuế.
ABC News dẫn các nghiên cứu ước tính kế hoạch chi tiêu và giảm thuế của ông Trump sẽ khiến doanh thu thuế giảm 5.800 tỉ USD và tạo thâm hụt ngân sách. Ông Vance nói rằng: "Rất nhiều nhà kinh tế đã chỉ trích các kế hoạch của ông Donald Trump và họ có bằng tiến sĩ nhưng họ không có khả năng phán đoán". Ông nhấn mạnh các đề xuất của ông Trump "không chỉ là kế hoạch, mà còn là kỷ lục".
Về vấn đề phá thai, ông Walz chỉ trích những bình luận trước đây của ông Trump, khi cựu tổng thống ca ngợi việc lật ngược phán quyết Roe kiện Wade năm 2022. Ông Walz đưa ra những câu chuyện về phụ nữ bị đe dọa khi muốn tiếp cận phá thai, do lệnh hạn chế tại một số tiểu bang.
Khi được hỏi về các bình luận trước đây ủng hộ cấm phá thai toàn quốc, ông Vance phủ nhận bản thân thúc đẩy lập trường này, tuyên bố chính quyền Trump đang cố giúp các gia đình, bao gồm đảm bảo dễ tiếp cận dịch vụ chăm sóc trẻ em và điều trị hiếm muộn.
Vấn đề súng đạn
Sau giờ nghỉ, hai ứng viên trở lại với chủ đề súng đạn.
Ông Vance được hỏi liệu cha mẹ có phải chịu trách nhiệm trong việc ngăn chặn các vụ xả súng hàng loạt hay không. “Tôi nghĩ trong một số trường hợp, câu trả lời sẽ là có, một số trường hợp khác thì không”, ông nói, nêu thêm tin tưởng vào cơ quan thực thi pháp luật và chính quyền địa phương để đưa ra quyết định. Ông nói điều lo lắng là phần lớn các vụ bạo lực súng đạn đều đến từ sở hữu súng trái phép, nhấn mạnh một lý do lớn cho các vụ nổ súng là do “cuộc khủng hoảng sức khỏe tâm thần tại Mỹ”.
Ông Walz trả lời rằng ông “rất cẩn thận” và tránh kỳ thị khi nói đến sức khỏe tâm thần. “Chỉ vì bạn có vấn đề về sức khỏe tâm thần không có nghĩa là bạn có xu hướng bạo lực”, ông nói. Ông Walz cũng chia sẻ câu chuyện con trai 17 tuổi đã chứng kiến vụ nổ súng tại trung tâm cộng đồng. "Những chuyện đó sẽ không rời khỏi tâm trí bạn”, ông nói. Đối thủ JD Vance nói ông không biết chuyện về người con trai ông Walz và nói với thống đốc: “Tôi rất tiếc về điều đó”.
Theo Đài CBS News, đơn vị tổ chức sự kiện tranh luận phó tổng thống, hai người điều phối sẽ tập trung vào việc để các ứng viên thảo luận và thực hiện các quy tắc cơ bản, thay vì kiểm chứng thông tin trực tiếp.
"Mục tiêu của cuộc tranh luận là tạo điều kiện cho các ứng cử viên có cuộc tranh luận tốt và người điều phối sẽ tạo cơ hội cho họ kiểm tra thực tế lẫn nhau", bà Claudia Milne, Phó chủ tịch cấp cao của CBS News, cho biết.
Chiến thuật và thông điệp của hai ứng viên là khác nhau, song tờ The New York Times đề cập hai ứng viên phó tổng thống JD Vance và Tim Walz sẽ có chung mục tiêu, đó là không gây ảnh hưởng tiêu cực đến người đồng hành trên đường đua tranh cử.
Tại buổi tranh luận hôm nay, micro của hai ứng viên sẽ được bật trong suốt quá trình, dẫn đến kịch bản người này có thể cắt ngang lời người kia đang phát biểu. Tuy nhiên, hai điều phối viên có thể tắt micro của ứng viên nếu cần thiết. Đây cũng là khác biệt đáng chú ý so với buổi tranh luận của ông Trump và bà Harris.