Bất kể bạn đã đón bao nhiêu ngày sinh nhật, sức khỏe tổng thể của bạn có thể phụ thuộc vào sự bền bỉ và sức sống của các tế bào. Đó là một khái niệm được gọi là lão hóa sinh học, hay lão hóa biểu sinh.
Mối liên hệ giữa sức khỏe và lão hóa sinh học
"Tuổi theo thời gian là những gì lịch cho chúng ta biết" - Elissa Epel, tiến sĩ, giáo sư khoa tâm thần học và khoa học hành vi tại Viện Khoa học thần kinh Weill thuộc Đại học California, San Francisco, nói với ABC News.
Tuổi sinh học không chỉ giới hạn trong lịch, để cung cấp manh mối về sức khỏe của một người có thể đứng vững trước thử thách của thời gian như thế nào.
Các nhà nghiên cứu thường phân tích một quá trình gọi là methyl hóa DNA, liên quan đến các thay đổi hóa học của biểu hiện gene, mà không có bất kỳ thay đổi nào đối với chuỗi di truyền thực tế. Khi mô hình này thay đổi, nó được phản ánh trong tuổi của các tế bào.
Các yếu tố di truyền liên kết chặt chẽ với các yếu tố môi trường, chẳng hạn như các chất ô nhiễm và độc tố, và các thói quen lối sống, như chế độ ăn uống và tập thể dục, để thay đổi methyl hóa DNA và ảnh hưởng đến chức năng của tế bào. Ý tưởng là mọi thứ có thể có ảnh hưởng ở cấp độ tế bào, điều này có thể có ý nghĩa trong việc dự đoán nguy cơ bệnh tật và tuổi thọ.
Để kiểm tra tuổi sinh học, các nhà khoa học sử dụng các công cụ tiên tiến được gọi là đồng hồ biểu sinh.
Được phát triển cách đây hơn một thập kỷ bởi tiến sĩ Steve Horvath, nhà nghiên cứu tại UCLA, đồng hồ biểu sinh sử dụng mẫu máu, da, hoặc nước bọt để phân tích các mô hình cụ thể trong DNA, được gọi là dấu hiệu methyl hóa, sau đó so sánh chúng với tuổi theo thời gian, cũng như với cơ sở dữ liệu chứa thông tin từ các cá nhân khác.
Đánh giá các hệ thống cơ thể khác nhau, Horvath phát hiện ra rằng ngay cả mô khỏe mạnh bên cạnh một khối u ung thư vú, ví dụ, cũng già hơn khoảng 12 năm so với phần còn lại của cơ thể.
"Chúng ta không thể thay đổi gene của mình, nhưng có thể thay đổi mức độ hoạt động hoặc im lặng của chúng - Epel, giám đốc Trung tâm Lão hóa, chuyển hóa và cảm xúc tại San Francisco, cho biết - Các mô hình methyl hóa, như những cánh cửa được mở hoặc đóng, thay đổi đáng kể theo tuổi tác".
Thói quen hằng ngày ảnh hưởng đến sức khỏe
Các xét nghiệm cho người tiêu dùng có thể cung cấp những hiểu biết sâu sắc về các thay đổi lối sống có thể giúp làm chậm quá trình lão hóa sinh học.
Epel và nhóm của cô gần đây phát hiện ra rằng phụ nữ tuân theo một chế độ ăn uống với các dưỡng chất lành mạnh như folate và magiê cho thấy dấu hiệu của tuổi sinh học trẻ hơn, trong khi những phụ nữ tiêu thụ chế độ ăn uống chứa nhiều đường bổ sung lại có tuổi sinh học già hơn.
Một nhóm nghiên cứu khác cũng xem xét chế độ ăn uống tương tự, với nghiên cứu về cặp song sinh kéo dài 8 tuần, trong đó một người ăn thuần chay trong khi người kia vẫn tiếp tục ăn thịt.
Cặp song sinh thuần chay có các dấu hiệu tuổi thấp hơn trong các hệ thống cơ thể khác nhau, so với người anh em song sinh ăn thịt, và thậm chí còn ấn tượng hơn, họ đã giảm tuổi sinh học trên nhiều đồng hồ biểu sinh.
"Sức khỏe của chúng ta thay đổi theo thời gian, do đó trong phạm vi của không gian cá nhân, chúng ta có một số quyền kiểm soát, dựa trên các hành vi sức khỏe mà chúng ta chọn tham gia, và những điều đó có thể có tác động đến sức khỏe biểu sinh của chúng ta", tiến sĩ Dorothy Chiu và là nghiên cứu sinh sau tiến sĩ tại Trung tâm Sức khỏe tích hợp Osher thuộc UCSF nói.
Hiểu biết về lão hóa sinh học có thể mang lại sức mạnh. Nhưng điều quan trọng không kém là nhớ rằng nó không phải là tất cả, Epel cảnh báo.
"Chúng tôi không khuyên mọi người đi xét nghiệm và nghĩ rằng họ đã xác định được mình sẽ sống bao lâu - cô nói - Đó là một nguồn thông tin, và nó không mang tính quyết định theo bất kỳ cách nào, đặc biệt là vì nó có thể thay đổi".
Điểm chính cần rút ra là các thói quen hằng ngày có thể ảnh hưởng đến sức khỏe ngay ở cấp độ tế bào. Bất kỳ bước nào, dù nhỏ, để duy trì sức khỏe đều có thể mang lại lợi ích.