Liệu pháp miễn dịch trong điều trị ung thư

Ngày 12/9, bác sĩ Trần Vương Thảo Nghi, Trưởng khoa Ung Bướu, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho biết liệu pháp miễn dịch đưa các chất có thành phần giống với hệ thống miễn dịch vào cơ thể hoặc thay đổi cách hệ thống miễn dịch hoạt động, từ đó giúp phát hiện và tấn công tế bào lạ, nguy hiểm.

Hệ thống miễn dịch tự nhiên phân bổ khắp cơ thể, bảo vệ cơ thể khỏi virus, vi khuẩn, ký sinh trùng, tế bào ung thư... Khi tế bào lạ xuất hiện, hệ thống miễn dịch nhận ra và phát động tấn công chúng. Tuy nhiên, hệ thống miễn dịch có những giới hạn nhất định như phát hiện được tế bào ung thư nhưng phản ứng không đủ mạnh, không có khả năng loại bỏ toàn bộ tế bào ác tính trong cơ thể. Khi hệ miễn dịch suy yếu, tế bào ung thư dễ trốn thoát và phát triển mạnh.

Nhiều người bệnh có hệ miễn dịch khỏe mạnh nhưng tế bào ung thư vẫn phát triển. Bác sĩ Thảo Nghi lý giải các tế bào ung thư có khả năng bất hoạt tạm thời hệ thống miễn dịch, tiết ra chất vượt qua sự kiểm soát hoặc ngăn hệ thống miễn dịch tìm và tấn công chúng.

Dựa vào cơ chế trên, liệu pháp miễn dịch trong điều trị ung thư được phát minh để tìm cách giúp hệ thống miễn dịch tự nhiên sớm nhận ra các tế bào ung thư, tăng khả năng phản ứng để tấn công tiêu diệt chúng. Liệu pháp này giúp người bệnh ung thư có thêm lựa chọn, góp phần tăng tỷ lệ sống sót và cải thiện chất lượng sống.

Theo bác sĩ Thảo Nghi, liệu pháp miễn dịch được chứng minh có hiệu quả rất khả quan trên người bệnh ung thư phổi không tế bào nhỏ hay ung thư vú bộ ba âm tính. Liệu pháp miễn dịch trong điều trị ung thư gồm:

Kháng thể đơn dòng được tạo ra trong phòng thí nghiệm, bắt chước cách hoạt động của các kháng thể tự nhiên, nhận biết và gắn vào các thụ thể đặc hiệu trên bề mặt tế bào ung thư để tiêu diệt chúng...

Liệu pháp miễn dịch không đặc hiệu hoạt động tương tự kháng thể đơn dòng, kích thích hệ thống miễn dịch tự nhiên tham gia vào hoạt động nhận diện và tiêu diệt tế bào ung thư. Bác sĩ có thể kết hợp liệu pháp miễn dịch không đặc hiệu với hóa trị, xạ trị.

Có hai loại liệu pháp miễn dịch không đặc hiệu, bao gồm thuốc thúc đẩy hệ miễn dịch tăng sinh các kháng thể có khả năng nhận diện và tiêu diệt tế bào ác tính (trong bệnh ung thư thận, da), thuốc ức chế sự phát triển của tế bào ung thư.

Liệu pháp virus oncolytic được phát triển trong phòng thí nghiệm, có tác dụng tiêu diệt tế bào ung thư.

Liệu pháp tế bào T hoạt động bằng cách thay đổi gene trong tế bào bạch cầu (tế bào T), kích hoạt khả năng nhận biết và tiêu diệt tế bào ung thư, thường được chỉ định cho trẻ bị bệnh bạch cầu, người lớn mắc u lympho.

Chất ức chế điểm kiểm soát miễn dịch: Tế bào ung thư có khả năng làm bất hoạt hệ thống miễn dịch để vượt qua vòng kiểm soát của hệ thống này. Chất ức chế điểm kiểm soát miễn dịch giúp kích hoạt lại hệ thống miễn dịch của cơ thể. Từ đó, chúng giúp hệ thống miễn dịch nhận ra và tiêu diệt các tế bào ung thư, góp phần cải thiện hiệu quả điều trị.

Thuốc ức chế điểm kiểm soát miễn dịch được dùng trong điều trị nhiều loại bệnh ung thư như thư phổi, ung thư vú, ung thư cổ tử cung, ung thư bàng quang, ung thư đại trực tràng, ung thư vùng đầu và cổ, u lympho hodgkin... Tùy thuộc vào tình trạng bệnh và mức độ đáp ứng của cơ thể, bác sĩ chỉ định cách thức đưa thuốc miễn dịch vào cơ thể. Người bệnh có thể được tiêm - truyền qua đường tĩnh mạch hoặc buồng tiêm, uống thuốc miễn dịch dưới dạng viên. Một số loại thuốc miễn dịch trị ung thư da ở dạng gel, có thể bôi lên da.

Liệu trình và thời gian sử dụng liệu pháp này phụ thuộc vào loại ung thư, giai đoạn bệnh, mức độ tiến triển, mức độ đáp ứng của cơ thể người bệnh. Sau mỗi kỳ điều trị, người bệnh có khoảng thời gian nghỉ ngơi, hồi phục và tái tạo các tế bào khỏe mạnh mới.

Người bệnh ung thư điều trị bằng liệu pháp miễn dịch có thể bị buồn ngủ, mệt mỏi, sốt, ớn lạnh, táo bón, giảm tế bào máu, nguy cơ hình thành huyết khối, rối loạn chức năng của các cơ quan trong cơ thể do phản ứng miễn dịch quá mức. Thai nhi có khả năng bị dị tật bẩm sinh nếu thai phụ dùng thuốc trong thời gian mang thai. Trong suốt quá trình điều trị, người bệnh nên trao đổi với bác sĩ các triệu chứng bất thường để được kiểm soát, xử trí phù hợp.

Nguyễn Trăm