Nên bỏ thuế tiêu thụ đặc biệt với xăng, máy điều hòa

Các bộ nói "bỏ", cơ quan soạn thảo nói "không"

Góp ý cho dự thảo luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) sửa đổi mới đây, Bộ Tư pháp đề nghị cơ quan soạn thảo đánh giá toàn diện hơn để có cơ sở đề xuất loại bỏ một số mặt hàng đang chịu thuế TTĐB ra khỏi đối tượng đánh thuế. Đơn cử xăng E5, E10 là loại nhiên liệu có hàm lượng 5%, 10% cồn sinh học, là đầu vào của nhiều ngành sản xuất nên việc đánh thuế TTĐB có thể không còn phù hợp. "Mục đích của loại thuế này là định hướng tiêu dùng nhưng chưa có mặt hàng thay thế xăng cho sản xuất nên không có lựa chọn", Bộ Tư pháp nêu quan điểm.

Bộ NN-PTNT cũng cho rằng xăng sinh học E5 và E10 chưa thay thế được xăng khoáng do thói quen người tiêu dùng và ưu điểm của xăng khoáng nên việc thay thế cần có lộ trình. Mặt khác, mặt hàng xăng hiện nay ngoài chịu thuế TTĐB còn chịu thuế bảo vệ môi trường. Do đó, đề nghị xem xét giảm thuế suất đối với mặt hàng xăng khoáng nhưng có thể xem xét điều chỉnh tăng thuế bảo vệ môi trường để phù hợp với mục tiêu đánh thuế.

Ngoài ra, các Bộ cũng đề nghị xem xét bỏ mặt hàng máy điều hòa ra khỏi danh mục hàng hóa chịu thuế TTĐB. Đặc biệt, với máy điều hòa có công suất dưới 18.000 BTU, theo Bộ KH-ĐT, đây là mặt hàng bình dân, hiện đang được sử dụng phổ biến. "Nếu vẫn tiếp tục đề xuất áp thuế TTĐB, đề nghị Bộ Tài chính bổ sung đánh giá mức độ phát thải khi sử dụng mặt hàng này, đề xuất phương án giảm thuế suất xuống mức phù hợp", Bộ KH-ĐT nêu quan điểm. 

Bộ Tư pháp cũng cho rằng máy điều hòa có công suất từ 90.000 BTU trở xuống là hàng phổ thông, trong đó loại 9.000 - 12.000 BTU được sử dụng phổ biến trong các gia đình, từ đô thị tới nông thôn. Hiện, mặt hàng này được sản xuất với công nghệ inverter, tiết kiệm điện. Còn Bộ GTVT thì lập luận điều kiện KT-XH đã thay đổi so với thời điểm xây dựng luật Thuế TTĐB vào 2008. Thế nên, dự thảo sửa đổi cần cân nhắc bỏ mặt hàng có công suất này ra khỏi đối tượng chịu thuế.

Không đồng ý với các đề xuất trên, Bộ Tài chính giải thích xăng E5, E10 được pha chế theo tỷ lệ tương ứng 95%, 90% xăng RON 92 và 5%, 10% cồn sinh học. Còn xăng khoáng là nhiên liệu gốc hóa thạch, không tái tạo, do đó, cần sử dụng tiết kiệm, nên hầu hết quốc gia đều thu thuế này. Tại VN, thuế TTĐB đánh vào mặt hàng xăng có từ năm 1995 và hiện chưa thể bỏ thuế này trong bối cảnh chống biến đổi khí hậu, cam kết giảm phát thải ròng về 0 vào 2050. "Quy định này nhằm điều tiết tiêu dùng với mặt hàng cần sử dụng tiết kiệm, phù hợp thông lệ quốc tế", cơ quan này cho biết.

Tương tự, Bộ Tài chính khẳng định điều hòa dưới 90.000 BTU phục vụ nhu cầu cá nhân sử dụng năng lượng điện lớn, là một trong những tác nhân khiến trái đất nóng lên. Cạnh đó, những chất làm mát phổ biến trong máy điều hòa như HFC còn gây hại cho tầng ozone và ô nhiễm môi trường. Tham khảo kinh nghiệm quốc tế cho thấy một số nước vẫn thu thuế này. Chẳng hạn, Hàn Quốc, Ấn Độ, Na Uy đánh thuế với chất HFC trong điều hòa. Tại châu Âu, Tây Ban Nha cấm đặt điều hòa dưới 27 độ C hay ở Anh để lắp đặt, chủ nhà phải xin giấy phép, thường xuyên chịu kiểm tra về mức độ tiết kiệm năng lượng, khả năng vận hành sau đó. "Do vậy, cần tiếp tục thu thuế với mặt hàng này công suất dưới 90.000 BTU để nâng nhận thức về việc hạn chế tiêu dùng, định hướng tiết kiệm, bảo vệ môi trường", Bộ Tài chính nêu quan điểm.

Theo Bộ Tài chính, năm 2021, số thu thuế TTĐB với xăng các loại khoảng 9.777 tỉ đồng, gồm cả nhập khẩu và nội địa, chiếm 6,88% tổng thu thuế TTĐB; số thu thuế TTĐB với mặt hàng máy điều hòa khoảng 2.256 tỉ đồng, gồm cả nhập khẩu và nội địa, chiếm 1,78% tổng thu thuế TTĐB. Nêu quan điểm chung về thuế TTĐB, Bộ Tài chính cho hay các hàng hóa, dịch vụ đang thuộc đối tượng chịu loại thuế này được thực hiện ổn định, góp phần khuyến khích sản xuất, tiêu dùng hợp lý, tiết kiệm hoặc điều tiết thu nhập, tạo nguồn thu ổn định cho ngân sách.

Xăng đã chịu thuế môi trường, điều hòa không phải hàng xa xỉ

Trong thực tế, từ nhiều năm qua, rất nhiều ý kiến đề xuất bỏ thuế TTĐB đối với xăng bởi đây là mặt hàng thiết yếu, ảnh hưởng lớn đến đầu vào trong sản xuất kinh doanh, không phải là hàng xa xỉ. Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp VN (VCCI) mới đây cũng nhắc lại quan điểm này và đề nghị cơ quan quản lý nghiên cứu bỏ thuế TTĐB với mặt hàng xăng. VCCI chỉ ra với xăng, việc đánh thuế TTĐB nhằm bảo vệ môi trường sẽ trùng mục tiêu với thuế bảo vệ môi trường đang áp lên mặt hàng này.

Chuyên gia kinh tế, PGS-TS Phạm Thế Anh nhấn mạnh việc áp thuế TTĐB với các mặt hàng xăng không còn phù hợp vì đây không phải là mặt hàng xa xỉ. Còn nếu xét về gây ô nhiễm môi trường, thì xăng dầu đã chịu thuế bảo vệ môi trường lâu nay. Thuế TTĐB là loại thuế được thu vào các hàng hóa, dịch vụ mà Nhà nước không khuyến khích tiêu dùng, hoặc cần tiêu dùng tiết kiệm. 

Thế nhưng, lấy cơ sở để áp thuế TTĐB với xăng nhằm hạn chế ô nhiễm môi trường là chưa đúng, chưa chuẩn về cơ bản vì hiện nay nước ta chưa có giải pháp thay thế nguồn nhiên liệu này. Hơn nữa, không thể nói xăng dầu không phải mặt hàng thiết yếu để tính thuế TTĐB, trong khi đã phải chịu thuế bảo vệ môi trường vì sắc thuế này chỉ áp dụng với những hàng hóa xa xỉ, không khuyến khích tiêu dùng. Thế nên, không có lý do gì để áp dụng thuế TTĐB với xăng, kể cả khi giá xăng giảm về mức dưới 20.000 đồng/lít, hay trên 30.000 đồng/lít.

Đồng quan điểm, chuyên gia thương mại Vũ Vinh Phú phân tích: Thuế TTĐB với xăng áp từ năm 1995, máy điều hòa từ năm 1998, đến nay đã kéo dài 25 - 30 năm trong khi kinh tế có quá nhiều thay đổi và các lập luận đưa ra để giữ đều không thuyết phục. 

"Thuế TTĐB đánh vào xăng là vô lý vì xăng đã gánh thuế bảo vệ môi trường rồi và không thể coi xăng như rượu bia, thuốc lá được. Vô lý thứ 2 là hiện doanh nghiệp và người dân đang khó khăn nhiều. Năng lực cạnh tranh về giá của doanh nghiệp rất yếu do chi phí đầu vào tăng cao. Thuế, phí đang chiếm 17 - 20% trong giá xăng dầu là rất cao. Nếu nói phải đánh thuế TTĐB để bảo vệ nguồn thu thì trong thực tế, chính sách giảm thuế phí giúp doanh nghiệp tăng khả năng cạnh tranh rất lớn, song song đó giúp người tiêu dùng tăng chi tiêu do được mua hàng hóa với giá cả hợp lý hơn. 

Giảm thuế TTĐB giúp kích cầu, doanh nghiệp sẽ tăng sản xuất, lợi nhuận tăng… giúp nộp thuế tăng, như vậy, ngân sách có lợi hơn so với trước. Đó cũng là chính sách khoan sức dân, sức doanh nghiệp mà chúng ta thường đề cập. Tương tự, mặt hàng điều hòa, nếu dùng nhiều, chúng ta đã có chính sách giá tiền điện theo bậc thang, sử dụng điện nhiều, trả tiền điện đắt hơn, thuế TTĐB đánh vào mặt hàng này cũng là thuế chồng thuế", ông Vũ Vinh Phú nói thẳng.