Theo các chuyên gia, kinh tế toàn cầu năm 2024 còn nhiều rủi ro, khó đoán định, lạm phát vẫn tiềm ẩn. Tuy nhiên với thế mạnh về nguồn cung lớn, giá cả cạnh tranh, đặc biệt là "truyền thống của nông sản Việt", dự báo nửa cuối năm nay xuất khẩu sẽ còn bứt tốc. Tất nhiên để nông sản đi xa, đi sâu, đi bền vào nhiều thị trường thì cần thêm nhiều lưu ý.
Xuất chính ngạch, doanh nghiệp có cơ hội "thẳng tiến"
Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Nguyễn Đình Tùng, tổng giám đốc Công ty Vina T&T, cho hay năm 2024 doanh nghiệp lần đầu xuất khẩu xoài An Giang đi Mỹ, Úc; xuất thêm sầu riêng đi Trung Quốc nhưng 7 tháng qua rất thuận lợi, kim ngạch xuất khẩu tăng.
"Sản lượng xoài An Giang qua Mỹ, Úc vượt kế hoạch. Những loại quả khác đến các thị trường truyền thống vẫn đảm bảo kín đơn. Hiện kim ngạch xuất khẩu của công ty đã mang về khoảng 60 triệu USD, tăng 20% so với cùng kỳ năm trước. Chúng tôi đang chuẩn bị hàng trái cây để xuất khẩu vào dịp cuối năm. Mọi thứ đang rất trơn tru", ông Tùng nói.
Thị trường "ruột" của công ty này là Mỹ, Úc, châu Âu, Trung Quốc với các loại trái cây chính như sầu riêng, thanh long, xoài, chôm chôm, nhãn, bưởi, dừa... Ông Tùng tự tin dự đoán công ty sẽ có mức tăng trưởng xuất khẩu duy trì ở mức 2 con số và hơn nữa vì tín hiệu thị trường đang khá thuận lợi.
Lý giải câu chuyện trái cây, rau quả xuất khẩu tăng mạnh, ông Tùng giải thích: "Hiện Việt Nam có nhiều loại trái cây mới xuất khẩu vào nhiều thị trường. Trước đây có xuất khẩu nhưng chưa được ghi nhận vì chưa xuất khẩu chính ngạch.
Từ ngày sầu riêng xuất chính ngạch sang Trung Quốc, bưởi xuất sang Mỹ - New Zealand, nhãn xuất được sang Nhật..., doanh nghiệp nào cũng có cơ hội "thẳng tiến". Vì thế kim ngạch xuất khẩu tăng mạnh là điều dễ hiểu".
Xuất được giá cao từ hàng chế biến
"Ngôi sao" trong ngành hàng nông sản xuất khẩu là sầu riêng khi loại "trái cây vua" này được nhiều doanh nghiệp ví là "hồn" của trái cây Việt Nam vì được ưa chuộng hàng đầu, nhất là ở thị trường tỉ dân Trung Quốc.
Ông Bùi Phú Tôn, giám đốc Công ty TNHH thương mại xuất nhập khẩu Nghiệp Xuân (TP Gia Nghĩa, tỉnh Đắk Nông), cho hay công ty chuyên xuất khẩu nông sản tươi, đông lạnh và chưa năm nào lại phấn khởi như năm 2024.
"Phấn khởi vì sản lượng nông sản xuất khẩu đã tăng khoảng 30% so với cùng kỳ năm ngoái, đặc biệt là sầu riêng. Sầu riêng trong nước có giá cả ổn định, không đột biến tăng vì nguồn cung dồi dào.
Sầu riêng đông lạnh xuất sang Trung Quốc thì giá lúc nào cũng cao (gấp 2,5 lần sầu riêng tươi), đơn hàng tới tấp. Mỗi tháng chúng tôi xuất 2 container sầu riêng đông lạnh. Với quy mô công ty của mình thì chúng tôi thấy sản lượng đều đều này rất ổn", ông Tôn cho hay.
Cũng là ngành kinh tế mũi nhọn, chiếm 4 - 5% GDP và chiếm 9 - 10% tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước, đứng thứ 5 về giá trị xuất khẩu (chỉ sau điện tử, may mặc, dầu thô, giày dép), theo Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), 7 tháng qua dù rất khó khăn khi phải "so đua" với tôm Ecuador, Ấn Độ... nhưng như "hoa nở trên đá", nhiều doanh nghiệp xuất khẩu cho hay kim ngạch, giá trị xuất khẩu tôm hiện nay vẫn đang tăng trưởng rất tốt.
Đại diện một công ty xuất khẩu thủy sản ở TP Nha Trang (Khánh Hòa) kể về tin vui: thay vì tìm khách hàng, mới đầu tháng 7 có 2 đối tác lớn ở Nhật Bản tìm đến công ty đặt đơn về tôm chế biến, hàng giá trị gia tăng, nghĩa là thị trường và uy tín chất lượng tôm Việt mà công ty xây dựng rất tốt. Hiện doanh thu đã tăng được 30% từ 6 thị trường, nhất là Mỹ, nhờ đẩy mạnh sản xuất sản phẩm giá trị gia tăng, chế biến sâu.
"Nhu cầu sản phẩm có nguồn protein từ thủy sản đang dần thay thế nguồn protein từ động vật nên thời gian tới thủy sản, đặc biệt là tôm, có cơ hội phát triển", vị này nhận định.
Gạo, cà phê vẫn duy trì vị thế
Ngoài trái cây, thủy sản thì gạo Việt Nam xuất khẩu đầu năm nay cũng có dấu ấn đặc biệt. Đơn cử, lần đầu tiên gạo của Việt Nam được xuất khẩu nhiều nhất sang Philippines với gần 1,94 triệu tấn, trị giá hơn 1,2 tỉ USD, tăng hơn 14% về lượng, tăng hơn 40% về trị giá.
Ông Nguyễn Ngọc Nam, chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam, còn dẫn ra giá xuất khẩu gạo trung bình của Việt Nam hơn 6 tháng qua có mức cao kỷ lục: 636 USD/tấn, tăng 18% so với mức giá bình quân 538 USD/tấn của 6 tháng đầu năm 2023. Chẳng hạn, có thời điểm giá gạo xuất khẩu của Việt Nam sang Brunei lên tới 959 USD/tấn, sang Mỹ đạt 868 USD/tấn, Hà Lan đạt 857 USD/tấn, Ukraine đạt 847 USD/tấn, Iraq đạt 836 USD/tấn, Thổ Nhĩ Kỳ đạt 831 USD/tấn...
"Nhu cầu nhập khẩu từ các khách hàng truyền thống của Việt Nam như Philippines, Indonesia, Trung Quốc, Ghana, Malaysia, Singapore... ở mức cao và tăng lên. Ngoài ra, các doanh nghiệp xuất khẩu gạo của Việt Nam cũng đang tích cực mở rộng sang các thị trường mới như Trung Đông, châu Phi, Nam Mỹ, Hàn Quốc, Nhật Bản...", ông Nam cho hay.
Với cà phê, hiện đã xuất khẩu đến hơn 80 quốc gia và trong 7 tháng qua, cà phê Việt Nam thu về hơn 3,1 tỉ USD, trong đó có khoảng 10 thị trường có kim ngạch xuất khẩu đều tăng lên 100 triệu USD. Theo ông Nguyễn Nam Hải - chủ tịch Hiệp hội Cà phê - Ca cao Việt Nam, hiện Việt Nam là quốc gia sản xuất cà phê Robusta lớn nhất thế giới, đứng thứ 2 về sản lượng xuất khẩu, sau Brazil và ngày càng được thế giới biết đến, công nhận.
Giá cà phê xuất khẩu tăng lên mức cao kỷ lục từ trước tới nay. Nửa đầu năm nay, giá xuất khẩu bình quân 3.550 USD/tấn; trong khi cùng kỳ năm trước chỉ 2.400 USD/tấn, tăng 48%.
Ông Hải cho biết cà phê Việt Nam hiện rất "hot" vì nguồn cung khan hiếm, mà các "ông lớn" như Đức, Ý, Nhật Bản luôn "săn lùng" loại nông sản này. "Chính vì nguồn cung ít nên cà phê Việt rất có giá, đầu tháng 7, Hungary tìm mua cà phê Việt với mức giá trung bình rất cao: hơn 6.800 USD/tấn hay Israel mua với mức gần 6.100 USD/tấn.
"Với các thị trường như Tây Ban Nha, Nga, Mỹ, Indonesia, Philippines, Hà Lan, Trung Quốc... mức giá nhập khẩu cũng tăng lên khoảng 30% so với năm trước. Vì thế, các thị trường này đều nằm trong nhóm thị trường xuất khẩu cà phê Việt có kim ngạch 100 triệu USD", ông Hải thông tin thêm.
Một doanh nghiệp cho hay mức giá cà phê có thể nói đã vượt hơn cả mong đợi, tính toán lúc đầu năm.